Donato Bramante (1444-1514).
Asıl adı Donato d’Angelo Lazzari olan Bramante, daha önce Floransa’ da Brunelleschi’nin yaptığı gibi, Rönesans’ın ilkelerini ortaya koyarak. İtalyan mimarisinin evrimi içinde belirleyici rol oynamıştır. Ortaya koyduğu yapıtların değerini kısaca özetlemek için, amansız düşmanı Michelangelo’nun şu sözlerini anımsatmak yeterlidir: “Bramante’nin, Eskiçağ’dan günümüze adı anılacak en büyük mimarlardan biri olduğunu kimse yadsıyamaz.”
Urbino’daki atölyelerin hümanist ortamı içinde yetişen Bramante’nin yaşamı ve eğitimi konusunda pek bilgi yoktur. Yapıtlarında, birbirinden kesinlikle ayrılmış iki üslup görülür: Lombardiya döneminin süslü üslubu; Roma döneminin klasik üslubu.
Milano’da 1479 yılında Ludovico il Moro’nun hizmetin girdiğinde resim alanındaki ünü iyice yaygınlaşmış olan Bramante, mimar olarak, yirmi yıl boyunca, yerel geleneğe bağlı kalmış olan Lombardiya kentlerinde, Floransa’daki Rönesans hareketinin yeni mimarlık anlayışını kabul ettirmeye çalıştı (üslubu, çok renkli süslemeye geniş yer veren gotik-lombard üslubuyla uyuşur). 1483’ten sonra on yedi yıl kadar Leonardo da Vinci’yle aynı yörede yaşayarak, bu süre içindeki verimli düşünce alışverişinden yararlanmayı ve gelecekteki yapıtlarına yön vermeyi bildi.
1500’de Roma’ya giderek, eski anıtları inceleyip, yapımlarında egemen olan ilkeleri ve havayı öylesine hızla özümledi ki, ilk yapıtı Tempietto di San Pietro in Montorio’yla, sanat tarihinin dönüşüm noktalarından birini ortaya koydu. Etkileyici yalınlığının bütün güzelliği orantılarının matematiksel uyumundan gelen ve Rönesans mimarlığının başlangıcı sayılan bu başyapıt sayesinde, ömrünün sonuna kadar Roma’daki bütün sanat etkinliklerine egemen oldu (bu arada genç Raffaello da, Bramante’nin yanında çalışmalara ortak oluyor ve Leonardo da Vinci’nin Bramante’ etkilemiş olduğu gibi, Bramante de Raffaello’yu etkiliyor, ona ustalık ediyordu).
1503’te papalık tahtına çıkan Julius II tarafından Vatikan Sarayı’nda değişiklikler yapmakla ve yeni San Pietro bazilikasının yapımıyla görevlendirildi. Vatikan Sarayı’nda San Damaso avlusundaki yapıları ve eski sarayı Belvedere avlusuna bağlayan 300 metrelik cepheyi yaptı (bu düzenlemeler daha sonra XVII. yy’da Bernini tarafından değiştirilmiştir); ama San Pietro bazilikası için düşündüğü tasarıları gerçekleştiremeden öldü.
G.H.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder