Fischer von Erlach (1656-1723)
Barok’un en ünlü mimarlarından Avusturya’lı Fischer von Erlach Graz yakınında doğmuş, önceleri heykel, stük çalışmış, sonra da Roma’ya gitmiş ve Carlo Fontana’nın yanında mimarlık tahsili yapmıştır. Viyana’ya gelip yerleştiğinde 1704 de saray mimarı olarak tayin edilmiştir. Almanya ve Hollanda’da da geziler yapmış olan Fischer, mimari üzerine 1721 de yayınladığı bir de araştırma kitabı yazmıştır. 1690 da Viyana yakınlarında Habsburg hükümdarlarına Schönbrun’da büyük bir saray projesi için patronunu razı etti. Bu projeye göre saray Versailles’la boy ölçüşecekti. Fischer’in çizdiği proje Bernini’nin Louvre için çizdiğine ve İtalyan’ların teraslandırılmış alçak çatılı saraylarına benzeyecekti. Ayrıca, son derece büyük ve muhteşem merasimlere de uygun olacaktı. Fakat bu proje hiçbir zaman gerçekleşemedi ve Fischer von Erlach, tatbik edilmiş olan daha sade bir proje çizdi.
Böylece saray da bu yeni projeye göre yapıldı. Bütün katlar boyunca uzanan bir nizam kullanılışı bu saraya Hardouin Mansart’ın Versailles’ından daha büyük bir derinliği olan daha çok çeşitliliğe sahip ve cazip bir cepheyi kazandırdı.
F. von Erlach’ın yaptığı ilk kilisede, Salzburg’daki Drei Kilisesi’nde (1694-1702) Borromini’nin, bilhassa Roma’da Piazza Navona’daki S. Agnese Kilisesinin tesiri görülür. Burada von Erlach içbükey cepheye karşılık dışbükey kubbeyi kullanmıştır.
Erlach, Andreas Schlüter’in (c. 1660-1714) mimari faaliyetleriyle hakim bulunduğu Berlin’e gitti. 1701 de Friedrich ilk Prusya kralı olarak tahta çıkmıştı. 1704 de F. von Erlach imparatorun tavsiye mektubu ile yeni hükümdara, Versailles’da olduğu gibi kralın kudretini temsil edecek bir eğlence sarayı için hazırlamış olduğu desenleri ve proje teklifini sunmaya gitti. Hazırladığı saray projesi Schönbrun için yaptığı ilk projenin bir varyasyonu idi. Ne yazık ki Berlin’lilerin zevkine uygun bulunmadı. Fakat Erlach Prag’da Clam Gaİlas Sarayı (1707-12), Viyana’daki Schwarzenberg Saray, (1705-20) gibi başka saraylar inşa etme imkânına sahip oldu.
Clam Gallas’da, portalde Schlüter’in motiflerini kullandı. Schlüter mimar olmadan önce heykeltraş idi ve heykelleri birer mimari unsur gibi kullanıp mimari ve heykeli birleştirirdi. Erlach da kuvvetle Schlüter’in tesiri altında kalmış ve portalde onun motiflerini, kemerli girişin iki yanında canlı atlanta gruplarını kullanmıştır.
Fischer von Erlach’ın eserleri arasında şaheseri hangisidir diye sorulsa, hiç şüphe yoktur ki cevap Viyana’daki Karlskirche (1716-37) olacaktır. Ancak ölümünden sonra mimarın Oğlu tarafından tamamlanabilmiş olan bu kilise bazı taraflarıyla Roma’daki S. Agnese Kilisesi’ne benzer. Portikosu da Panteon ile yakınlık gösterir. Ayrıca cephenin iki yanına Roma’daki Trajan sütununun birer varyasyonunu dikmiştir. Avrupa Sanatı, Nurhan Atasoy
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder