Piero Della Francesca (1420-1492)
Perspektif konusunda yaptığı ciddi ve disiplinli araştırmaların kendi döneminde pek fazla dikkat çekmemesine karşın, 20. yüzyılda İtalyan Rönesansı’nın en önemli temsilcilerinden biri kabul edilmiştir.
Varlıklı bir ailenin çocuğuydu ve iyi bir eğitim görmüştü. Siena okulundan etkilenen bazı yerel ustaların yanında yetiştiği sanılır. 1439’ da Floransa’da Sta. Maria Nuova Hastanesi’nin fresklerini yapmakta olan Domenico Veneziano’nun yanında çalışmaya başladı. Onun aracılığıyla tanıdığı erken Rönesans Floransa sanatı, üslubunun biçimlenmesinde önemli rol oynadı.
1442’de Sansepolcro’ya döndükten sonra belediye meclisine seçildi. Üç yıl sonra Confraternitiı della Misericordia’dan bir altar panosu siparişi aldı. Çok kanatlı (poliptik) bu pano Donatello ve Masaccio gibi Floransalı sanatçıların etkilerini ve Piero’nun geometrik biçimlere olan düşkünlüğünü yansıtır. Çok ağır ve titiz çalışan Piero bu yapıtı ancak 1462’de bitirebildi.
Bicci di Lorenzo 1447’de Arezzo’daki San Francesco Kilisesi fresklerini yapmaya başlamıştı. 1452’de onun ölümü üzerinde Piero bu işi devraldı ve “Kutsal Haçın Efsanesi” adlı diziyi 1466’da tamamladı. Yalın ve açık kompozisyon düzeni. aşırıya kaçmayan perspektif kullanımı ve ağırbaşlı atmosferi ile bu resim onun olgunluk döneminin en yetkin örneklerinden biri oldu. Piero aynı dönemde Arezzo Katedrali için “Magdalene” ve Sansepolcro’daki Halk Sarayı (Palazzo Comunale) için “Ölümden Sonra Diriliş” adlı freskleri yaptı. 1454’te Sansepolcro belediye başkanı tarafından S. Agostino Kilisesi altar panosunu yapmakla görevlendirildi. 1469’da tamamlanabilen yapıt Piero’nun anıtsal figürlere olan düşkünlüğünü yansıtıyordu.
Piero 1459’da Roma’da,II. Pius için Vatikan fresklerini (bugün mevcut değildir), gene 1450’lerin sonlarında Urbino Katedrali’nin sakristiası için “İsa’nın Kamçılanması”nı (Marche Ulusal Galerisi, Urbino) yaptı. 1472-74 arasına tarihlenen S. Bernardino Kilisesi altar panosu ile Brera Resim Galerisi, Milano) Rönesans’ın figür-mekan ilişkisinin en yetkin örneklerinden birini ortaya koydu. Bu yapıt Kuzey İtalya ve Venedik’teki anıtsal dinsel resimlerin kompozis yon düzeni üzerinde de etkili oldu.
Piero’nun yaşamının son 20 yılı Sansepolcro’da geçti. 1474-78 arasında burada yaptığı resimler bugün kayıptır. 1480’de Confrater nita di San Bartolomeo’da birinci keşiş (jiri or) oldu. “İsa’nın Doğumu” (y. 1480, Ulusal Galeri, Londra), “Senigallia Madonnası” (1470’ler, Marche Ulusal Galerisi, Urbino) ve “Madonna, Çocuk Isa ve Azizlerle Birlikte” (y. 1472-74, Urbino Ulusal Galerisi, Perugia) bu dönemden günümüze ulaşan bazı resimleridir.
Piero yaşlılığında resim yapmayı bıraktı.
1474-82 arasında De prospoctiva pingendi (Resimde Perspektif Üzerine) adlı yapıtını hazırladı, Eukleides ile Alberti’nin temel ilkeleri üzerine kurduğu bu kitabın ilk nüshasını (Palatino Kütüphanesi, Parma) kendi kağıda geçirmiş ve resimlemişti. De quinque corporihus regularibus (Beş ana kural üzerine) adlı yapıtını da Platon ve Pythagoras’ın kusursuz oranlar ilkesi üzerine kurmuştu. Bugün Vatikan Kütüphanesi’nde bulunan bu yazmanın da resim ve çizimleri kendisine aittir. Dei abaco (Abaküs Üzerine) adlı son çalışması ise (Medici-Lorenzo Kütüphanesi) matematik üzerinedir.
Piero’nun geometri ve matematiğe olan ilgisi yapıtlarına da yansımıştır. Kuramsal ifadeleri Alberti ve Leonardo da Vinci’yle benzerlikler taşımasına karşın, canlılığı ve tartışmalardaki mantık düzeni bütünüyle kendisine özgüdür.
16. yüzyıla ait güvenilir kaynaklar Piero’nun son yıllarında gözlerinin görmez olduğunu belirtir.
Piero’nun üslubu Orta İtalya’da kalıcı bir gelenek yaratmadı. Öğrencilerinden Luca Signorelli ve Perugino başka ustaları izlediler. A.B.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder