Marc, Franz

Franz Marc (1880-1916)

Hay­van resimlerine getirdiği yoğun mistisizmle tanınan Alman ressam ve özgün baskı usta­sı. Der Blaue Reiter  grubunun kurucularındandır.

Sanat eğitimini Münih Akademisi'nde yap­tı. İlk resimlerinde akademizmi uygulamaya çalıştı. 1903'te Fransız izlenimcilerinin yapıt­larını ve Münih'te Jugendstil sanatçılarının duyumsal, eğri çizgilerini tanıyınca üslubun-daki katı doğalcı tavır azalmaya başladı.

1909'da Yeni Sanatçılar Derneği adıyla ta­nınan dışavurumcu sanatçılar grubuna ka­tıldı. August Macke üe tanıştıktan sonra onun resimlerindeki parlak renkli geniş yü­zeylerden etkilenerek benzer bir anlatıma yöneldi.

1910'da Wassily Kandinsky ile tanıştı ve birlikte Der Blaue Reiter dergisinin yayımı­nı yürüttüler. Bir yıl sonra Yeni Sanatçılar Derneği'nden ayrılan Kandinsky, arkadaş­larıyla birlikte Der Blaue Reiter grubunu kurdu. Uzun süredir Doğu felsefesi ve din­leriyle ilgilenen Marc, sanatın amacının as­lında doğadaki biçimlerin nesnel görünüm­lerini yansıtmak değil, onların tinsel özlerini açığa çıkarmak olduğunu savunan Kan-dinsky'nin mistik görüşüne coşkuyla katıldı. Kandinsky'nin etkisiyle, bu tinsel özü en iyi ortaya koyabilecek yolun soyutlama oldu­ğunu savundu. Uygarlığın, insanın doğada­ki tinsel gücü yakalayabilmesini engellediği­ni ileri sürdü. Bu inançları onu, ilkel halkla­rın, çocuklann ve zihinsel özürlülerin yarat­tığı sanatla tutkulu bir biçimde ilgilenmeye itti. Doğanın yaşam gücünün en çarpıcı biçi­miyle insan dışındaki canlılarda yansıdığına inanan Marc, hayvan çizimlerine yöneldi.

Marc'ın bu görüşleri en iyi biçimde "Mavi Atlar" (1911, Walker Sanat Merkezi, Min­neapolis, Minnesota) adlı yapıtına yansımış­tır. Atların yalınlaştınlmış ve yuvarlatılmış dış çizgileri, arka plandaki manzarada ritmi­li bir biçimde yinelenerek, figür ile arka pla­nın hareketli ve uyumlu bir organik bütün olarak birleşmesini sağlar. Marc başka ol­gunluk dönemi yapıtlarında olduğu gibi bu resminde de belirli renk simgeleri kullan­mıştır. Atlann mavisi haşin, duygusal ve et­kin erkeksi özellikleri, şansı da mutlu ve du­yumsal bir dişiliği akla getirir. Kırmızı ise her iki renge karşı savaşan, ama yenik dü­şen şiddeti çağrıştırır. İkincil renkler temel renklerin özelliklerini tamamlar.

1912'de R. Delaunay ve İtalyan gelecekçilerinin yapıtlarına karşı duyduğu ilgiyle Marc'ın üslubu gittikçe da­ha dinamikleşti. Hayvanların yabanıl gücü­nü ve ürkek narinliğini, Delaunay'ın parlak renkli orfist resimlerindeki birbiri üstüne bindirilmiş renk düzlemlerinden yararlana­rak görselleştirdi. I. Dünya Savaşı'nda çar­pışırken ölümünden önce yaptığı son resim­leri, onun bu dönemde bütünüyle soyut bir anlatıma yönelmeye başladığını gösterir. A.B.